رد نظریه مثلث حیات

رد نظریه مثلث حیات

در روش مثلث حیات به مردم توصیه می‌شود که به جای این که به زیر میز بروند بهتر است کنار اجسام سخت و با قابلیت تراکم کم پناه بگیرند چون در این حالت بعد از افتادن سقف به صورت یکپارچه، فضایی مثلثی شکل در کنار جسم تشکیل می‌شود که می‌تواند فرد را نجات دهد.

به نظر می‌رسد روش مثلث حیات زمانی بهتر از روش‌های معمول عمل می‌کند که سقف به صورت یکپارچه فرو بریزد؛ در غیر این صورت اگر سقف فرو نریزد یا ریزش آن به صورت یکپارچه نباشد نه‌تنها مزیتی بر روش‌های معمول ندارد بلکه می‌تواند نسبت به این روش‌ها که فرد را در مقابل سقوط اجسامی مثل آجر، لوستر، قاب عکس، وسایل آشپزخانه و خرده شیشه‌های پرتاب شدن حفاظت می‌کند از اولویت کمتری برخوردار باشد.

هر ساله در ایران حدود 140 زلزله بزرگ‌تر از 4 ریشتر رخ می‌دهد که معمولا موجب ترس و هراس بسیاری از مردم می‌شود. از این تعداد تنها 2 تا 3 زلزله بزرگ‌تر از 6 ریشتر است (معمولا زلزله‌های بزرگ‌تر از 6 ریشتر در ایران خرابی ایجاد می‌کنند.) پس می‌توان نتیجه گرفت مثلث حیات بیشتر برای افرادی مناسب است که در زلزله‌های بزرگ گرفتار شده‌اند.

وقتی یک زلزله نسبتا بزرگ (مثلا بالای 6 ریشتر)‌ اتفاق می‌افتد منطقه‌ای وسیع (در حد چند استان)‌ را تکان می‌دهد، یعنی این که مردمی که در این چند استان هستند تکان‌های زلزله را احساس می‌کنند؛ این در حالی است که تنها ساختمان‌های مناطقی که نزدیک مرکز زلزله هستند ممکن است دچار آسیب‌دیدگی کلی شده و سقف آنها فرو بریزد.

پس می‌توان نتیجه گرفت در میان کسانی که زلزله‌های بزرگ را احساس کرده‌اند، مثلث حیات بیشتر برای افرادی مناسب است که در نزدیک مرکز زلزله قرار داشته و سقف ساختمانشان فرو می‌ریزد.

در این میان درصد زیادی از ساختمان‌های ایران (مخصوصا روستاها)‌ دارای سقف یکپارچه نیستند و در زمان زلزله‌های شدید به صورت آواری از آجر و گل فرو می‌ریزد و فضایی در زیر خود باقی نمی‌گذارد؛ پس می‌توان نتیجه گرفت از میان گروه قبلی نیز مثلث حیات تنها برای گروهی از مردم سودمند است که سقف ساختمانشان یکپارچه فرو می‌ریزد.

با این معلومات می‌‌توانید مجسم کنید نسبت افرادی که روش مثلث حیات برایشان مفید است به کل افرادی که زلزله را احساس می‌کنند چقدر می‌تواند کوچک باشد. طبق مطالعات انجام شده از هر 12000 نفر که زلزله را احساس می‌کنند فقط یک نفر در معرض خطر سقوط یکپارچه سقف قرار می‌گیرد و به این ترتیب تنها برای این یک نفر توصیه‌های مثلث حیات می‌تواند مفیدتر از توصیه‌های معمول باشد.

ممکن است بپرسید چرا این مقایسه را انجام می‌دهیم؟ مگر چه اشکالی دارد که فرد محتاطانه عمل کند و در کنار اجسام سخت پناه بگیرد؟ سوال خوبی است. اگر انجام توصیه‌های مثلث حیات باعث ایجاد خطرات دیگر نمی‌شد قطعا هم یکی از طرفداران این روش بودم ولی اشکال کار اینجاست که وقتی شما به جای پناهگیری در زیر میز یا جای مناسب دیگر، در کنار اجسام سخت پناه می‌گیرید خود را در معرض خطر سقوط اجسامی مثل آجر، لوستر، قاب عکس، وسایل آشپزخانه و خرده شیشه‌های پرتاب شده قرار می‌دهید، اجسامی که برخورد هریک از آنها می‌تواند به شما خسارات جبران‌ناپذیری وارد سازد.

دکتر محمدرضا مهدویفر - رئیس گروه آموزش‌های همگانی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله